Dure therapie-opleidingen zorgen voor sociale ongelijkheid.

Wellicht iedereen in zijn leven heeft wel eens een depressie, burn-out of relatieprobleem meegemaakt waar men spontaan of op doktersadvies een psychotherapeut voor raadpleegde. De tarieven bij psychologen, seksuologen en relatietherapeuten liggen zeer hoog. Men vraagt tussen 60 tot 90 euro of meer per uur. Meestal is dit niet terugbetaald, behalve deels voor minderjarigen, hoewel er door de overheid sinds Maggie De Block voor klinische psychologen en klinische orthopedagogen een regeling in het vooruitzicht is gesteld, maar die is nog steeds niet operationeel.

Waarom is therapie zo duur?

Men vraagt zich af waarom deze kostprijs zo hoog moet zijn. Meestal werkt een therapeut als zelfstandige en moet die naast (gehuurde of af te betalen) therapieruimte ook sociale lasten afdragen. Soms wordt er ook BTW aangerekend dat naar de overheid teruggestort moet worden.
Helaas is een niet aanzienlijk deel van de kostprijs de opleiding zelf. Bijna alle beroepsorganisaties en ook de overheid zelf eisen dat de hulpverleners naast hun (meestal) lange en toch degelijke universitaire opleiding nog een erg dure vervolgtherapie-opleiding volgen.
Hoewel voor de klinisch psychologen en orthopedagogen en de artsen de overheid tevreden is met een tweejarige (deeltijdse) opleiding is dit voor de anderen een vierjarige bijkomende deeltijdse privé-opleiding. Dit is begrijpelijk voor mensen zonder enige therapeutische scholing, maar dit wordt ook gevraagd voor bijvoorbeeld pedagogen, seksuologen, enz. die in hun basisopleiding ook de nodige kennis hebben opgedaan.

Vertrouwen universiteiten hun eigen opleidingen niet?

Er bestaan in Vlaanderen een veelvoud van dit soort opleidingen, praktisch altijd georganiseerd door privé-instituten die (meestal maar niet altijd) onder de vorm van VZW’s deze opleidingen tot therapeut verschaffen. En hier wringt het schoentje.
Eerst en vooral lijkt het onlogisch dat iemand die een vijfjarige universitaire opleiding achter de rug heeft als psycholoog, orthopedagoog of seksuoloog en daar de nodige stages, supervisie en intervisie heeft doorlopen zich daarna toch nog voor vier jaar moet engageren om ergens in één van de talrijke privé opleidingsinstituten een bijkomende vrij dure therapie-opleiding te volgen.
Voor de reeds actieve klinisch psychologen en orthopedagogen maakte de overheid een overgangsuitzondering en konden ze zo aan de slag, maar bijvoorbeeld een beroepsorganisatie als de Vlaamse vereniging van Seksuologen (VVS) vraagt dat men na een vijfjarige universitaire opleiding tot seksuoloog nog vier jaar moet bijscholen in een van de erkende therapie-opleidingen vooraleer men zich klinisch seksuoloog mag noemen, volgens de organisatie aan therapie kan/mag doen en door hen erkend te kunnen worden.
Die opleidingen gaan over contextuele therapie (Leren over leven), systeemtheoretische psychotherapie (IPRR/Interactieacademie), oplossingsgerichte therapie(Korzybski), relatie- en gezinstherapie (Rapunzel), en nog diverse anderen. Er is een overaanbod aan uiteenlopende opleidingen vaak gebaseerd op een specifieke therapeutische visie, maar ze hebben allen één ding gemeenschappelijk : ze zijn allen bijzonder prijzig

Erg prijzige opleidingen : kostprijs kan veel lager.

Hoewel het gaat om deeltijdse opleidingen met enkele lesdagen per maand gedurende vier jaar, kost een totale opleiding tussen 8500 euro en 13.000 euro  (vb Interactie academie Antwerpen) voor de hele duur. Er zijn geen (studie)beurzen en hoewel opleidend voor de sociale sector, voorziet geen enkele opleiding sociale tarieven of vermindering voor minder begoeden. Sommigen hanteren een afbetalingsplan. Voor Limburgers zoals ikzelf komt daar nog bij dat je bijvoorbeeld om het vermaarde Korzybski-instituut in Brugge te volgen, je vier jaar lang ook nog dure en tijdrovende verplaatsingen moet maken. De enige dichtstbijzijnde opleiding voor Limburgers is Rapunzel in Diest maar ook daar kan je niet alle lesdagen terecht en moet je toch nog naar Leuven of Antwerpen voor trainingen.
Gevolg is sociale ongelijkheid op diverse vlakken : eerst en vooral kan niet iedereen therapeut/hulpverlener worden, omdat heel wat jonge of minder begoede afgestudeerden na hun universitaire opleiding de veel te hoge opleidingskostprijzen van de privé organisatoren niet kunnen betalen.

Amper therapeuten uit lagere klasse, bij allochtonen, ….

Dit verklaart waarom de meeste hulpverleners komen uit de midden- en hogere klasse en dat je bijvoorbeeld amper allochtone therapeuten aantreft. Die psycholoog of seksuoloog moet naast zijn gewone praktijkonkosten ook nog die hoge opleidingscursussen terugbetaald zien worden wat zich vertaalt in hoge therapietarieven aan cliënten.

Beroepsorganisaties doen hier helaas ijverig aan mee en laten je enkel maar lid worden als je één van de dure privétherapie-opleidingen hebt gevolgd. Vaak organiseren ze zelf eerst de opleiding om daarna als een exclusiviteit je enkel lid te laten worden als je hun dure scholing achter de rug hebt. Een mutualiteit als CM betaalt 6×10 euro per uur therapiekosten terug, een peulschil voor de hoge therapiebedragen, maar erkent enkel therapeuten nadat ze ook weer de dure therapie-opleiding achter de rug hebben.
Het scenario houdt zichzelf in stand. Het gelijkt een beetje op de tragedie van de studentendopen : bestuursleden van de beroepsorganisaties en afgestudeerden hebben zelf de dure therapie-opleiding achter de rug en weigeren dit af te schaffen omdat ze het zelf hebben moeten ondergaan.

Universiteiten en hogescholen pikken graantjes van de hoge therapieopleidingsprijzen mee…

Universiteiten en hogescholen kijken meewarig toe alsof ze hun eigen opleidingen niet vertrouwen en geven zo zelf aan dat hun opleidingen je niet voorbereiden op de rol van hulpverlener ondanks vijf jaar universitair studeren. Of ze proberen zelf een graantje van de opleidingskoek mee te pikken door samen te werken met privé opleidingsinstituten. De opleiding wordt privé georganiseerd in de gebouwen van de opleider en de hogeschool/universiteit biedt in ruil van een deel van het opleidingsbedrag het soms door de overheid gevraagde graduaatsdiploma.

Therapieopleidingen varen er zeer wel bij

En de privé therapeutische opleidingsinstituten : zij varen er wel bij. Natuurlijk hebben ze kosten voor hun lesgevers en gebruiksruimtes. De lesgevers betalen zichzelf hoge opleidingsvergoedingen uit. De meeste instituten hebben ook eigen (vaak in historisch kader) patrimonium en goed uitgerust didactisch instrumentarium dat dan voor twee derde van de week ongebruikt en leeg staat. Sommige opleidingsinstituten huisvesten in hun eigen opleidingsgebouw therapieruimtes, zodat ze het dubbel kunnen gebruiken en de huur of afschrijving gebouwen voor de therapieruimtes betalen met de hoge inschrijfgelden voor hun opleidingen.

Overheid moet zelf betaalbare opleidingen organiseren

Nu willen we bijkomende vorming en training voor therapeuten niet minimaliseren. De opleidingen bieden wel een meerwaarde aan en supervisie en intervisie is voor beginnende therapeuten met weinig ervaring heel zinvol. Maar als de overheid therapeutische hulp betaalbaar wil maken moet ze eerst komaf maken met het zelf eisen of tolereren van de veel te hoge kostprijs van de vaak financieel onduidelijke privé opleidingsinstituten. De overheid zou bijvoorbeeld zelf de bijkomende opleidingen tegen aannemelijke tarieven in de hogescholen/universiteiten kunnen organiseren of maximumprijzen kunnen opleggen. Of de mogelijkheid voorzien dat er sociale tarieven ingevoerd worden zodat ook minder begoede universitaire afgestudeerden zich niet in de schulden moeten werken vooraleer ze anderen als therapeut kunnen gaan helpen. Zo zou de kostprijs van de therapie overigens ook vanzelf zakken en therapie én opleiding ook haalbaar worden voor minder begoeden.

Een getuigenis nav dit krantenartikel

“Ik stak al een fortuin in opleidingen en bijscholingen en je kan dat nooit terug verdienen! Korzybski hoef je niet in Brugge te volgen, ze hebben ook een afdeling in Antwerpen! Maar ik was wel heel blij dat de laatste 2 jaren door corona vooral online waren, scheelde een hoop geld en tijd! Ik volgde die opleiding nog omdat dat tot voor kort de enige manier was om in aanmerking te komen voor terugbetaling bij de CM (al mijn eerdere, veel zinvollere opleidingen waren helaas niet genoeg want niet vierjarig!). Maar… sinds Jan 2022 werd deze voorwaarde afgeschaft en kan elke klinische psycholoog (en orthopedagoog) die terugbetaling regelen voor zijn cliënten! 10000€ voor ´niks´ geïnvesteerd dus. Ik heb er eerlijk gezegd ook niet veel bijgeleerd, als je een paar boeken over oplossingsgerichte therapie hebt gelezen weet je evenveel!. Tegelijk volgde ik ook een – weliswaar zeer waardevolle – opleiding psychotrauma aan de Vub die me voor 2 jaar 5000€ heeft gekost! (naam bij webbeheerder bekend)”

Gerard Gielen
Klinisch Seksuoloog en Relatietherapeut Hasselt