Dure therapie-opleidingen zorgen voor sociale ongelijkheid.
Wellicht iedereen in zijn leven heeft wel eens een depressie, burn-out of relatieprobleem meegemaakt waar men spontaan of op doktersadvies een psychotherapeut voor raadpleegde. De tarieven bij psychologen, seksuologen en relatietherapeuten liggen zeer hoog. Men vraagt tussen 60 tot 90 euro of meer per uur. Sommige mutualiteiten betalen daarvan 10 tot maximaal 20 euro terug, meestal iets meer voor minderjarigen of personen met een verhoogde tegemoetkoming. Er is ook een systeem dat je bij enkele door de overheid geregistreerde klinisch psychologen of klinisch orthopedagogen nog maar amper remgeld moet betalen. Dat kan enkel na een doktersattest en kan slechts bij een heel beperkt aantal hulpverleners met ellenlange wachtlijsten.
Waarom is therapie zo duur?
Men vraagt zich af waarom deze kostprijs zo hoog moet zijn. Meestal werkt een therapeut als zelfstandige en moet die naast (gehuurde of af te betalen) therapieruimte ook sociale lasten afdragen. Soms wordt er ook BTW aangerekend dat naar de overheid teruggestort moet worden. Van 70 euro houdt die dan met veel geluk 30 euro over en dan moet die ook nog genoeg cliënten op een dag/week hebben en mag hij/zij als zelfstandige ook absoluut niet ziek worden.
Helaas is een niet aanzienlijk deel van de kostprijs de opleiding zelf. Bijna alle beroepsorganisaties en vroeger ook de overheid zelf eisen dat de hulpverleners naast hun (meestal) lange en toch degelijke universitaire opleiding nog een erg dure vervolgtherapie-opleiding volgen bij een van de diverse therapie-opleidingsinstituten.
Voor de klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen is de vereiste tot therapie om een visum nummer te verkrijgen immers sinds korte tijd afgeschaft (zie onderaan deze pagina) maar voor alle andere geestelijke gezondheidsberoepen is een vierjarige bijkomende deeltijdse privé-opleiding vereist. Dit is begrijpelijk voor mensen zonder enige therapeutische scholing, maar dit wordt ook gevraagd voor bijvoorbeeld pedagogen, seksuologen, enz. die in hun basisopleiding ook de nodige kennis hebben opgedaan wat heel vreemd is. Nu hebben we niets tegen deze opleidingen maar als je de prijzen ziet die ze jaarlijks vragen voor de enkele opleidingsdagen dan val je achterover van de woekerbedragen die men vraagt om deze opleiding te organiseren.
Vertrouwen universiteiten hun eigen opleidingen niet?
Er bestaan in Vlaanderen een veelvoud van dit soort opleidingen, praktisch altijd georganiseerd door privé-instituten die (meestal maar niet altijd) onder de vorm van VZW’s deze opleidingen tot therapeut verschaffen. En hier wringt het schoentje.
Eerst en vooral lijkt het onlogisch dat iemand die een vijfjarige universitaire opleiding achter de rug heeft als psycholoog, orthopedagoog of seksuoloog en daar de nodige stages, supervisie en intervisie heeft doorlopen zich daarna toch nog voor vier jaar moet engageren om ergens in één van de talrijke privé opleidingsinstituten een bijkomende overigens vrij dure therapie-opleiding (meestal tussen 10000 en 12000 euro voor vier jaar + verplaatsingen en boeken, materialen, enz) te volgen.
Voor de reeds actieve klinisch psychologen en orthopedagogen maakte de overheid een overgangsuitzondering en konden ze zo aan de slag, maar bijvoorbeeld een beroepsorganisatie als de Vlaamse vereniging van Seksuologen (VVS) vraagt dat men na een vijfjarige universitaire opleiding tot seksuoloog nog vier jaar moet bijscholen in een van de erkende therapie-opleidingen vooraleer men zich klinisch seksuoloog mag noemen, volgens de organisatie aan therapie kan/mag doen en door hen erkend te kunnen worden.
Die opleidingen gaan over contextuele therapie (Leren over leven), systeemtheoretische psychotherapie (IPRR/Interactieacademie), oplossingsgerichte therapie(Korzybski), relatie- en gezinstherapie (Rapunzel), en nog diverse anderen. Er is een overaanbod aan uiteenlopende opleidingen vaak gebaseerd op een specifieke therapeutische visie, maar ze hebben allen één ding gemeenschappelijk : ze zijn wellicht wel heel zinvol maar allen bijzonder prijzig
Erg prijzige opleidingen : kostprijs kan veel lager.
Hoewel het gaat om deeltijdse opleidingen met enkele lesdagen per maand gedurende vier jaar, kost een totale opleiding tussen 10.000 euro en 13.000 euro (vb Interactie academie Antwerpen) voor de hele duur. Er zijn geen (studie)beurzen en hoewel opleidend voor de sociale sector, voorziet geen enkele opleiding sociale tarieven of vermindering voor minder begoeden. Sommigen hanteren een afbetalingsplan. Soms kan je er met een KMO portefeuille een derde mee betalen. Voor Limburgers zoals ikzelf komt daar nog bij dat je bijvoorbeeld om het vermaarde Korzybski-instituut in Brugge te volgen, je vier jaar lang ook nog dure en tijdrovende verplaatsingen moet maken naar Brugge en/of Antwerpen. De enige dichtstbijzijnde opleiding voor Limburgers is Rapunzel in Diest maar ook daar kan je niet alle lesdagen terecht en moet je toch nog naar Leuven of Antwerpen voor trainingen. Naast de dure kostprijs, komt er de hoge kostprijs en de tijdsinvestering (en auto en/of treinkosten)
Gevolg is sociale ongelijkheid op diverse vlakken : daardoor kan niet iedereen therapeut/hulpverlener worden, omdat heel wat jonge of minder begoede afgestudeerden na hun universitaire opleiding de veel te hoge opleidingskostprijzen van de privé organisatoren niet (meer) kunnen betalen en dit ook vaak niet uit een therapiepraktijk kunnen recupereren. Vaak sluit men leningen af die men afbetaalt door de cliënten hoge gages aan te moeten rekenen.
Amper therapeuten uit lagere klasse, bij allochtonen, ….
Dit verklaart waarom de meeste hulpverleners komen uit de midden- en hogere klasse en dat je bijvoorbeeld amper allochtone therapeuten
aantreft. De psycholoog, orthopedagoog of seksuoloog moet naast zijn gewone praktijkonkosten ook nog die hoge opleidingscursussen terugbetaald zien worden wat zich dan vertaalt in (te) hoge therapietarieven aan cliënten.
Beroepsorganisaties doen hier helaas ijverig aan mee en laten je enkel maar lid worden als je één van de dure privétherapie-opleidingen hebt gevolgd. Vaak organiseren ze zelf eerst de opleiding om daarna als een exclusiviteit je enkel lid te laten worden als je hun dure scholing achter de rug hebt. Een mutualiteit als CM betaalt 24×10 euro per uur therapiekosten terug op je hele leven, een peulschil voor de hoge therapiebedragen, maar erkent wel enkel therapeuten nadat ze ook weer de dure therapie-opleiding achter de rug hebben.
Het scenario houdt zichzelf in stand. Het gelijkt een beetje op de tragedie van de studentendopen : bestuursleden van de beroepsorganisaties en afgestudeerden hebben zelf de dure therapie-opleiding achter de rug en weigeren dit af te schaffen omdat ze het zelf hebben moeten ondergaan. Let op : we doen geen afbreuk aan de kwaliteit van de opleidingen, vaak zijn ze zeer goed voor wie daarin geïnteresseerd is, maar je zou ze niet verplicht mogen maken om aan therapie te mogen doen. Een universitaire menswetenschappelijke opleiding van 5 jaar is wel een must voor degelijkheid en professionaliteit. Voor bachelors zou men bijvoorbeeld dan nog een soort van therapiemaster kunnen organiseren van twee jaar, georganiseerd door hogescholen of universiteiten met het gangbare inschrijvingsgeld. (momenteel ongeveer 950 euro per jaar voor niet beursstudenten). En na vijf jaar ben je therapeut/hulpverlener, eventueel nog gecombineerd met een daarna te volgen (grotendeels betaalde?) stage zoals voor advocaten aan de balie is voorzien.
Universiteiten en hogescholen pikken graantjes van de hoge therapieopleidingsprijzen mee…
Universiteiten kijken meewarig toe bij het toelaten van de eisen tot een therapie-opleiding alsof ze hun eigen opleidingen niet vertrouwen en geven zo zelf aan dat hun opleidingen je niet voldoende voorbereiden op de rol van hulpverlener ondanks vijf jaar universitair studeren. Of ze proberen zelf een graantje van de opleidingskoek mee te pikken door samen te werken met privé opleidingsinstituten. De opleiding wordt privé georganiseerd in de gebouwen van de opleider en de hogeschool/universiteit biedt in ruil van een deel van het opleidingsbedrag het soms door de overheid gevraagde geldige diploma.
Therapieopleidingen varen er zeer wel bij
En de privé therapeutische opleidingsinstituten : zij varen er wel bij. Natuurlijk hebben ze kosten voor hun lesgevers en gebruiksruimtes. De lesgevers betalen zichzelf hoge opleidingsvergoedingen uit. De meeste instituten hebben ook eigen (vaak in historisch kader) patrimonium en goed uitgerust didactisch instrumentarium dat dan voor twee derde van de week ongebruikt en leeg staat. Sommige opleidingsinstituten huisvesten in hun eigen opleidingsgebouw therapieruimtes waar ze zelf cliënten ontvangen, zodat ze het dubbel kunnen gebruiken en de huur of afschrijving van de gebouwen voor de therapieruimtes betalen met de hoge inschrijfgelden voor hun opleidingen. Een win-win situatie voor de opleidingen dus.
Overheid moet zelf betaalbare opleidingen organiseren
Nu willen we bijkomende vorming en training voor therapeuten niet minimaliseren. De opleidingen bieden wel een meerwaarde aan en supervisie en intervisie is voor beginnende therapeuten met weinig ervaring heel zinvol. Maar als de overheid therapeutische hulp betaalbaar wil maken moet ze eerst komaf maken met het zelf eisen of tolereren van de veel te hoge kostprijs van de vaak financieel onduidelijke privé opleidingsinstituten. De overheid zou bijvoorbeeld zelf de bijkomende opleidingen tegen aannemelijke tarieven in de hogescholen/universiteiten kunnen organiseren of maximumprijzen kunnen opleggen. Of de mogelijkheid voorzien dat er sociale tarieven ingevoerd worden zodat ook minder begoede universitaire afgestudeerden zich niet in de schulden moeten werken vooraleer ze anderen als therapeut kunnen gaan helpen. Zo zou de kostprijs van de therapie voor de cliënten overigens ook vanzelf zakken en therapie én opleiding ook haalbaar worden voor minder begoeden.
Een getuigenis mji bezorgd nav dit krantenartikel
“Ik stak al een fortuin in opleidingen en bijscholingen en je kan dat nooit terug verdienen! Korzybski hoef je niet in Brugge te volgen, ze hebben ook een afdeling in Antwerpen! Maar ik was wel heel blij dat de laatste 2 jaren door corona vooral online waren, scheelde een hoop geld en tijd! Ik volgde die opleiding nog omdat dat tot voor kort de enige manier was om in aanmerking te komen voor terugbetaling bij de CM (al mijn eerdere, veel zinvollere opleidingen waren helaas niet genoeg want niet vierjarig!). Maar… sinds Jan 2022 werd deze voorwaarde afgeschaft en kan elke klinische psycholoog (en orthopedagoog) die terugbetaling regelen voor zijn cliënten! 10.000€ voor ´niks´ geïnvesteerd dus. Ik heb er eerlijk gezegd ook niet veel bijgeleerd, als je een paar boeken over oplossingsgerichte therapie hebt gelezen weet je evenveel!. Tegelijk volgde ik ook een – weliswaar zeer waardevolle – opleiding psychotrauma aan de Vub die me voor 2 jaar 5000€ heeft gekost! (naam bij webbeheerder bekend)”
Gerard Gielen
Klinisch Seksuoloog en Relatietherapeut Hasselt
Bronnen
Bezoek ons op facebook